سبک زندگی کودکان دارای ویژگی‌های خاصی است و همین موضوع باعث شده که در مقایسه با بزرگسالان، آسیب‌پذیرتر باشند. یکی از مشکلاتی که در کودکان شیوع بالایی دارد و سیستم گوارشی آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد، یبوست است.
با توجه به شیوع بالای یبوست در کودکان، که بر اساس آمار 5 تا 30 از کودکان به این مشکل دچار می‌شوند، یکی از نگرانی‌های والدین درمان یبوست کودکان است. خوشبختانه یبوست مشکل حاد و خطرناکی نبوده و با استفاده از برخی روش‌های ساده می‌توان نسبت به درمان و رفع آن اقدام کرد.
شیوع بالای یبوست در کودکان و نگرانی‌های والدین در این خصوص ما را بر آن داشت که در این مقاله با علت‌های بروز یبوست آشنا شده و راه‌های درمانی آن را مورد بررسی قرار دهیم.
علت یبوست در کودکان چیست؟
زمانی که حرکت مدفوع در داخل روده کودکان کندتر و آرام‌تر انجام شود، یبوست در کودکان به وجود می‌آید. در حالت عادی حرکت روده‌ها یکنواخت و منظم است که حرکت مواد غذایی در مسیر دستگاه گوارش را تسهیل می‌کند تا در نهایت به شکل مدفوع از بدن خارج شوند.
در صورتی که حرکات روده‌ها کند و نامنظم شوند، حرکت مواد غذایی و مدفوع نیز به کندی انجام می‌شود؛ در این شرایط آب بیشتری از مواد غذایی و مدفوع توسط روده‌ها جذب می‌شود که نتیجه آن سفت و خشک شدن مدفوع است. این موضوع باعث می‌شود که مدفوع به سختی و همراه با درد از مقعد خارج شود.
در موضوع درمان یبوست کودکان باید به این نکته اشاره کرد که دلایل متعددی می‌تواند باعث بروز چنین شرایطی در روده‌ها شود:
- عدم مصرف کافی آب و مایعات در طول روز
- مصرف کم غذاهای دارای فیبر مانند میوه‌ها و سبزیجات
- کم تحرک بودن کودکان
- خودداری از رفتن به دستشویی و تعویق انداختن اجابت مزاج
- مصرف برخی داروها
- استرس و مسائل روانی
علائم یبوست در کودکان چیست؟
نکته مهم در درمان یبوست کودکان که باید مورد توجه قرار بگیرد این است که یبوست در کودکان دارای علائم و نشانه‌های مشخصی است اما با توجه به اینکه کودکان در اغلب موارد به وضعیت اجابت مزاج خود توجه ندارد و یبوست را با درد اشتباه می‌گیرند، تشخیص بیماری در آن‌ها دشوار است.
در صوتی که علائم و نشانه‌های زیر را در کودک خود مشاهده کردید، می‌توانید احتمال دهید که او به یبوست مبتلا شده است:
- کاهش تعداد دفعات مدفوع در طول هفته (کمتر از 3 بار در طول هفته)
- بزرگ و قطور شدن مدفوع
- خشک و سفت شدن مدفوع
- احساس درد، فشار و بی‌قراری در هنگام دفع مدفوع
- احساس درد در ناحیه شکم
- آغشته به خون بودن مدفوع کودک
- بی‌اشتها شدن کودک
- ایجاد حالت تهوع و استفراغ در کودک
- امتناع کودک و ترس از رفتن به سرویس بهداشتی و اجات مزاج
- نفخ شکمی در کودک
- بی‌اختیاری در دفع مدفوع
راه‌های پیشگیری از یبوست در کودکان چیست؟
در مورد یبوست در کودکان باید به این موضوع اشاره کرد که این مشکل معمولا موقت بوده و می‌توان از بروز آن پیشگیری کرد. در صورتی که به سبک زندگی و رژیم غذایی کودک توجه شود، می‌توان به راحتی از بروز این مشکل جلوگیری کرد. از جمله اقدامات مؤثر در پیشگیری از یبوست در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوشیدن آب و مایعات به میزان کافی در طول روز
- مصرف غذاهای فیبردار مانند میوه و سبزیجات
- تحرک کافی در طول روز و ورزش کردن
- مصرف مواد غذایی تنظیم کننده حرکات طبیعی گوارش مانند شربت انجیر
- آموزش نحوه صحیح اجابت مزاج در یک زمان مشخص
- آموزش به کودک در خصوص مراجعه فوری به سرویس بهداشتی در هنگام نیاز به دفع مدفوع
نقش پزشک در تشخیص و درمان یبوست در کودکان چیست؟
موضوع مهم در مورد درمان یبوست کودکان این است که این بیماری معمولا موقت بوده و در درصد زیادی از موارد مشکل جدی و حاد برای کودک به وجود نمی‌آورد. اما در صورتی که یبوست جدی گرفته نشده و اقدامات لازم برای درمان و رفع آن انجام نشود، ممکن است مشکلاتی برای سیستم گوارشی کودک به وجود آورد.
نحوه تشخیص یبوست در کودکان
تشخیص ابتلای کودک به یبوست کار سختی نیست؛ در صورتی که والدین به کودکان خود در مورد وضعیت مدفوع سالم آموزش‌های لازم را ارائه دهند، باعث می‌شود که کودک در صورت مشاهده هر گونه تغییر یا عادت غیر معمول در دفع مدفوع خود، مشکل را گزارش داده و درخواست کمک کند. پزشک متخصص کودکان برای تشخیص یبوست موارد زیر را مورد توجه قرار می‌دهد:
- بررسی سوابق بیماری، مصرف دارو، میزان مصرف مایعات و نوع رژیم غذایی
- معاینه بالینی با هدف بررسی توده سفت شده مدفوع در ناحیه مقعد و رکتوم
- تصویربرداری از دستگاه گوارش و مسیر خروج مدفوع با استفاده از اشعه ایکس
- بررسی وضعیت انطباق راست روده
- آزمایش خون
- بیوپسی روده‌ها
- سیگموئیدوسکوپی
- کولونوسکوپی
- استفاده از کپسول‌های نشانگر
نحوه درمان یبوست کودکان
برای درمان یبوست کودکان، با توجه به وضعیت و علت بروز، پزشک از روش‌های درمانی متفاوتی استفاده می‌کند. یبوست در کودکان معمولا با رعایت برخی موارد و درمان‌های خانگی مداوا شده و برطرف می‌شوند. از جمله این روش‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هیدراتاسیون و نوشیدن مایعات به میزان کافی در طول روز
- مصرف مواد غذایی فیبردار مانند سبزیجات و میوه‌ها
- همراهی با کودک و در نظر گرفتن زمان مشخص و کافی برای اجابت مزاج
- مصرف روغن زیتون در وعده‌های غذایی
- ماساژ دادن شکم کودک
- استفاده از مواد غذایی ملین (مانند آب آلو، انجیر و زیتون)
- تشویق کودک جهت مراجعه به سرویس بهداشتی به موقع و در زمان احساس نیاز
در صورتی که با رعایت موارد بالا مشکل ییوست در کودکان درمان نشود، باید بررسی و معاینات پزشکی دقیق‌تر توسط متخصص اطفال انجام شود؛ زیرا ممکن است یبوست شکل مزمن پیدا کرده یا بیماری یا مشکل دیگری وجود داشته باشد. در این شرایط ممکن است یکی از اقدامات زیر با توجه به سن و وضعیت یبوست جهت درمان مورد استفاده قرار بگیرد:
- دارو درمانی و مصرف مکمل‌های دارای فیبر یا ملین‌های دارویی
- تنقیه جهت تخلیه روده کوچک
- طب سوزنی
- ماساژ درمانی
در صورتی که والدین با یبوست و علائم آن در کودکان آشنایی داشته و آموزش‌های لازم در مورد آن را به کودک خود ارائه دهند، می‌توانند با مراجعه به موقع به متخصص کودکان مانند دکتر زمانی، از تجربه و تخصص ایشان به منظور درمان یبوست کودکان استفاده کنند. تشخیص دقیق پزشک از علت بروز یبوست و شدت آن باعث می‌شود که با انتخاب روش درمانی مناسب از بروز آسیب‌های جدی‌تر در آینده جلوگیری شود.
جهت درمان یبوست کودکان با ما در تماس باشید:
راه‌های ارتباطی با دکتر شبنم زمانی، بهترین متخصص کودکان در منطقه 2:
- شماره تماس:
- واتس‌اپ:
- آدرس مطب:
- تهران – پل مدیریت – خیابان علامه جنوبی – کوچه چهلم مرکزی – پلاک ۹ واحد ۱
- اینستاگرام:
