یکی از مشکلات شایع که در ماه‌های اولیه زندگی نوزادان باعث درگیر شدن والدین می‌شود، رفلاکس است. رفلاکس در نوزادان به معنای بازگشت محتویات درون معده به مری و در برخی موارد به دهان نوزاد است. این مشکل که باعث ناراحتی نوزادان می‌شود؛ از این رو یکی از نگرانی‌های اصلی والدین در ماه‌های اولیه درمان رفلاکس نوزادان است.
در مورد رفلاکس در نوزادان باید به این نکته اشاره کرد که در بیشتر موارد یک پدیده طبیعی بوده که به مرور زمان و با رشد نوزاد کاهش پیدا می‌کند. اما در صورتی که رفلاکس شدید و طولانی مدت بوده و با برخی علائم مانند کاهش وزن، بی‌قراری و اختلال خواب همراه شود، اقدام به موقع برای درمان رفلاکس در نوزادان از اهمیت زیادی برخوردار است.
به همین دلیل در این مقاله با رفلاکس در نوزادان و علت‌ها و علائم آن آشنا شده و بهترین روش‌ها برای درمان این مشکل را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
رفلاکس نوزادان چیست؟
به برگشت غذا از معده به مری، رفلاکس گفته می‌شود که یکی از بیماری های شایع نوزادان است. با توجه به اینکه دریچه بین مری و معده (اسفنکتر تحتانی مری) تکامل پیدا نکرده است، این اتفاق در نوزادان به صورت طبیعی رخ می‌دهد. همین موضوع باعث می‌شود که در چند ماه اول زندگی نوزادان مشکل رفلاکس شایع باشد؛ به طوری که این مشکل معمولا قبل از رسیدن به یک سالگی بهبود پیدا کرده و رفع می‌شود.
رفلاکس نوزادان چه علائمی دارد؟
در درمان رفلاکس نوزادان، توجه به نشانه‌ها و علائم از اهمیت زیادی برخوردار است. والدین می‌توانند با مشاهده این علائم و نشانه‌ها به وجود رفلاکس در نوزادان پی ببرند. از مهم‌ترین علائم رفلاکس در نوزادان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- بالا آوردن مکرر شیر یا غذا بعد از تغذیه
- بی‌قراری و گریه‌ی زیاد پس از شیر خوردن
- مشکل در بلع یا سرفه کردن هنگام تغذیه
- اختلال در خواب
- کاهش وزن یا افزایش وزن ناکافی
- بوی بد دهان نوزاد
- علامت قوس دادن بدن یا خم شدن به عقب بعد از خوردن شیر
دلایل بروز رفلاکس در نوزادان چیست؟
برای انتخاب بهترین روش درمان رفلاکس نوزادان باید گفت که دلایل مختلفی باعث ایجاد این مشکل می‌شود. از مهم‌ترین دلایل ایجاد مشکل رفلاکس در نوزادان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تکامل نیافتگی دریچه مری نوزادان تازه متولد شده و قوی نبودن عضلات دستگاه گوارش
- وضعیت تغذیه نوزاد مانند تغذیه در حالت خوابیده یا زیاد بودن حجم شیر مصرفی
- رژیم غذایی مادر شیرده مانند مصرف غذاهای سنگین یا محرک
- آلرژی یا عدم تحمل پروتئین شیر گاو
- اختلالات ساختاری معده یا مری
چه زماني بايد به پزشك مراجعه کرد؟
والدین در صورتی که با هر یک از موارد زیر در نوزاد خود روبرو شدند باید برای درمان رفلاکس نوزادان با پزشک اطفال مجرب تماس گرفته و مشورت نمایند:
- افزایش پیدا نکردن وزن کودک
- تف کردن با شدت و بیرون پریدن محتویات معده از دهان
- تف کردن مایع زرد رنگ
- تف کردن خون یا مواد شبیه به دانه‌های قهوه
- خودداری از خوردن غذا
- مشاهده خون در مدفوع
- بروز مشکلات تنفسی
- آغاز شدن استفراغ در 6 ماهگی یا دیرتر
برخی از این علائم می‌تواند نشان دهنده وجود مشکل جدی‌تر مانند بیماری رفلاکس از معده به مری (GERD) یا تنگی پیلور باشد. در بیماری GERD رفلاکس معده به مری حاوی اسید است که می‌تواند باعث وارد شدن آسیب به جدار خارجی مری شود. تنگی پیلور یک مشکل نادر به حساب می‌آید که در آن دریچه باریک بین معده و روده کوچک، مانع تخلیه محتویات معده به روده می‌شود.
بهترین روش درمان رفلاکس نوزادان کدام است؟
در مورد درمان رفلاکس نوزادان باید گفت که روش‌های مختلفی برای رفع این مشکل وجود دارد که هر کدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. آشنایی با این روش‌ها به والدین و پزشک متخصص کودکان کمک می‌کند که با توجه به علائم و شدت مشکل، بهترین گزینه را برای درمان بیماری‌‌های گوارشی کودکان انتخاب نمایند.
درمان‌های خانگی و مراقبتی
همانطور که گفته شد در اغلب موارد رفلاکس در نوزادان مشکل حاد و جدی نبوده و در صورت تغییر در شیوه مراقبت و همچنین تغذیه، پس از مدتی بهبود پیدا می‌کند. مهم‌ترین روش‌های خانگی درمان رفلاکس نوزادان عبارتند از:
- تغذیه در حجم کمتر و دفعات بیشتر
- آروغ گرفتن نوزاد بعد از شیر خوردن به منظور کمک به خروج هوای بلعیده شده
- خواباندن نوزاد در وضعیت شیب‌دار ( قرار دادن سر نوزاد کمی بالاتر از بدن)
- خودداری از تکان دادن یا خواباندن سریع بعد از شیر خوردن
- توجه به رژیم غذایی مادر شیرده و حذف غذاهای نفاخ یا محرک مانند کافئین، غذاهای تند و چرب از رژیم غذایی
درمان دارویی
یکی از روش‌های مهم و کارآمد در درمان رفلاکس نوزادان استفاده از داروها است. در صورتی که شدید باشد، پزشک ممکن است داروهای ضد اسید معده، داروهای کاهش دهنده ترشح اسید یا داروهای تقویت کننده حرکات دستگاه گوارش را تجویز کند. از مهم‌ترین داروهای درمان رفلاکس در نوزادان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قطره سایمتیکون یا دایمتیکون
- قطره‌های پروبیوتیک مانند پدی‌لاکت، پروکید، پرو بیبی، بایو لاکت و بیبی کر
- شربت امپرازول
- شربت فاموتیدین
ماساژ نوزاد برای کاهش رفلاکس
یکی از روش‌های درمان رفلاکس نوزادان که در طب سنتی ایرانی، چینی و طب آیورودا مورد توجه قرار گرفته، ماساژ دادن نوزاد با استفاده از روغن‌های گیاهی است که به بهبود هضم و کاهش رفلاکس کمک می‌کند. برای این کار باید ابتدا نوزاد را به پشت خوابانده و شکم او را با استفاده از روغن نارگیل، کنجد یا روغن زیتون در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ داد. همچنین می‌توان در این حالت پاهای نوزاد را به آرامی به داخل شکم خم کرده و دوباره صاف کرد.
جراحی برای درمان رفلاکس نوزادان
این روش درمان رفلاکس نوزادان زمانی به کار گرفته می‌شود که رفلاکس شدید بوده و بدن به سایر روش‌های درمانی پاسخ نداده باشد. روش‌های مختلفی برای جراحی وجود دارد که فاندوپلیکاسیون رایج‌ترین روش محسوب می‌شود؛ با این حال انتخاب بهترین روش بر عهده متخصص نوزادان با توجه به علائم و شدت بیماری است.
رفلاکس در نوزادان یک مشکل شایع است که معمولا جدی و خطرناک نبوده و با رعایت برخی نکات مراقبتی در مدت زمان کوتاه بهبود پیدا می‌کند. با این حال آشنایی والدین با دلایل و علائم بروز این مشکل در نوزادان جهت مراجعه به موقع به متخصص کودکان مانند دکتر زمانی، از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا در صورتی که مشکل جدی باشد، پزشک متخصص با اقدام به موقع جهت درمان رفلاکس نوزادان می‌تواند از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کند تا سلامت نوزاد با خطر جدی مواجه نشود.
جهت درمان رفلاکس نوزادان با ما در تماس باشید:
راه‌های ارتباطی با دکتر شبنم زمانی، بهترین متخصص کودکان در منطقه 2:
- شماره تماس:
- واتس‌اپ:
- آدرس مطب:
- تهران – پل مدیریت – خیابان علامه جنوبی – کوچه چهلم مرکزی – پلاک ۹ واحد ۱
- اینستاگرام:
