یکی از بیماری‌های گوارشی شایع که کودکان را درگیر می‌کند، اسهال است؛ اسهال در کودکان ممکن است به دلایل مختلف بروز پیدا کند و مشکلاتی را به همراه داشته باشد. در اغلب موارد اسهال یک واکنش طبیعی از طرف بدن به منظور بیرون راندن عوامل بیماری‌زا است.
اسهال در کودکان در اغلب موارد خفیف بوده و در اثر عفونت‌های باکتریایی، ویروس‌ها و انگل‌ها رخ می‌دهد؛ با این حال اگر به موقع برای درمان اسهال کودکان اقدام نشود و این بیماری طولانی شود، می‌تواند عوارض جدی مانند کم‌آبی برای کودک به همراه داشته باشد. به همین دلیل در این مقاله با اسهال در کودکان آشنا شده و علائم، عوارض و روش‌های درمان آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
اسهال در کودکان چیست و چه علائمی به همراه دارد؟
همانطور که اشاره شد، اسهال در کودکان یکی از مکانیسم‌های دفاعی بدن برای خلاص شدن از شر عوامل بیماری‌زا است؛ از این رو در اغلب موارد اسهال از چند روز تا نهایت یک هفته طول می‌کشد. در واقع علت اصلی بروز اسهال در کودکان عوامل بیماری‌زای مختلف مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها هستند.
علائم همراه با اسهال، در هر کودک در مقایسه با کودک دیگر متفاوت است. از جمله علائم احتمالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- گرفتگی
- درد در ناحیه شکم
- تورم (نفخ معده)
- ناراحتی معده مانند تهوع
- تب
- وجود خون در مدفوع
- از دست دادن مایعات بدن (کم آبی)
- بی‌اختیاری در دفع مدفوع
علت اسهال در کودکان چیست؟
اولین و مهم‌ترین قدم در درمان اسهال کودکان، شناخت علت‌های بروز این بیماری است. دلایل متعددی برای بروز اسهال در کودکان وجود دارد که شناخت و آگاهی نسبت به آن‌ها نقش مهمی در پیشگیری از بروز و همچنین درمان این بیماری ایفا می‌کند. از جمله دلایل اسهال کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- عفونت باکتریایی
- عفونت ویروسی
- مشکل در هضم غذا
- آلرژی غذایی
- ورود انگل به بدن به واسطه آب و غذای آلوده
- واکنش به داروها
- ابتلا به بیماری‌های روده
- مشکل در عملکرد روده و معده
- جراحی روده و کیسه صفرا
انواع اسهال در کودکان چیست؟
در مبحث درمان اسهال کودکان، آشنایی با انواع اسهال از اهمیت زیادی برخوردار است. اسهال در کودکان را بر اساس مدت زمان بیماری می‌توان در دو دسته زیر تقسیم‌‌بندی کرد:
- اسهال کوتاه مدت (حاد): این نوع اسهال 1 یا 2 روز طول می‌کشد و پس از این مدت از بین می‌رود. این نوع از اسهال در کودکان معمولا به دلیل مصرف غذا یا آب آلوده شده توسط باکتری به وجود می‌آید. در برخی موارد نیز ممکن است ابتلای کودک به یک ویروس باعث بروز این اسهال شده باشد.
- اسهال طولانی مدت (مزمن): این نوع از اسهال ممکن است تا چند هفته طول بکشد. مهم‌ترین دلیل بروز این نوع اسهال ابتلا به یک بیماری مانند سندروم روده تحریک‌پذیر است. ابتلا به بیماری‌هایی مانند کولیت اولسراتیو، بیماری کرون یا بیماری سلیاک نیز می‌تواند باعث بروز اسهال طولانی مدت شود.
چه زمانی برای درمان اسهال کودکان باید به پزشک مراجعه کرد؟
در مورد درمان اسهال کودکان باید به این نکته اشاره کرد که در اغلب موارد اسهال خفیف و موقتی بوده و با رعایت یک سری نکات، درمان و رفع می‌شود. اما در برخی مواد اسهال می‌تواند خطرناک باشد و در صورتی که به موقع برای درمان آن توسط متخصص کودکان اقدام نشود، عوارض جدی به همراه داشته باشد. در صورتی که هر یک از علائم زیر را در کودک خود مشاهده کردید، بلافاصله به پزشک مراجعه نمایید.
- ضعف شدید کودک
- گیجی کودک
- بسیار بیمار به نظر رسیدن
- اسهال بودن بیش از 3 روز
- سن کمتر از 6 ماه
- مشاهده استفراغ سبز یا زرد خونی
- عدم توانایی در حفظ مایعات در معده یا استفراغ کردن بیش از 2 بار
- کم‌آب به نظر رسیدن
- داشتن اسهال خونی
- داشتن چهار مدفوع اسهالی در 8 ساعت
- داشتن سیستم ایمنی ضعیف
- داشتن بثورات پوستی
- داشتن معده درد بیش از 2 ساعت
- ادرار نکردن به مدت 6 ساعت در نوزادان و 12 ساعت در کودکان
با توحه به این موضوع که بدن نوزادان و کودکان در مقایسه با بزرگسالان حساس‌تر است، عدم درمان اسهال کودکان و کم‌آبی ناشی از آن می‌تواند اثرات منفی جدی روی سلامت کودک داشته باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود که والدین در صورت مشاهده هر نوع مشکل غیر طبیعی مانند مدفوع خونی، استفراغ و بثورات جلدی با پزشک اطفال مشورت نمایند.
راه‌های پیشگیری از اسهال در کودکان چیست؟
همانطور که اشاره شد، عدم درمان اسهال کودکان در زمان مناسب می‌تواند منجر به بروز کم‌آبی در بدن شده که در برخی موارد بسیار خطرناک بوده و می‌تواند منجر به مرگ کودک شود. نکات و روش‌هایی وجود دارد که با رعایت کردن آن‌ها می‌توان از بروز اسهال در کودکان پیشگیی کرد. از جمله روش‌های پیشگیری از اسهال در کودک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوشیدن آب آشامیدنی بهداشتی و سالم
- استفاده از سرویس‌های بهداشتی تمیز
- شستن دست‌ها با مواد شوینده مناسب
- تغذیه کودک با شیر مادر تا سن 6 ماهگی
- توجه به بهداشت فردی و غذایی
- آموزش بهداشت به کودکان و والدین در مورد نحوه انتشار عفونت
- واکسیناسیون کودک
درمان اسهال کودکان چگونه انجام می‌شود؟
در مورد درمان اسهال کودکان باید گفت که روش مناسب درمانی بر اساس سن و شدت علائم انتخاب می‌شود. از متداول‌ترین روش‌های درمان اسهال که در کودکان به کار گرفته می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- رژیم غذایی مناسب سرشار از پروتئین، ویتامین و فیبر
- مصرف مایعات به میزان مناسب به منظور جلوگیری از کم‌آبی در بدن
- تعویض منظم و به موقع پوشک به منظور جلوگیری از بثورات جلدی
- مصرف قرص ضد اسهال مانند لوپرامید یا کپسول یوموگی با نظر و تجویز پزشک
- مصرف شربت لوپرامید، دی سیکلومین، کوتریموکسازول و مترونیدازول طبق نظر متخصص اطفال
- مصرف داروهای گیاهی مانند دمنوش بابونه، زنجبیل رقیق‌شده، چای رازیانه، موز له‌شده، سیب رنده‌شده، آب برنج و…
آشنایی والدین با اسهال و علت‌های بروز آن در کودکان و اینکه چه زمان باید احساس نگرانی کرده و به متخصص کودکان مانند دکتر زمانی مراجعه نمایند، از اهمیت زیادی برخوردار است. با توجه به این موضوع که در برخی موارد احتمال بروز عوارض جدی مانند کم‌آبی بدن در زمان اسهال شدن کودک وجود دارد، مراجعه به موقع به پزشک به منظور درمان اسهال کودکان بسیار حائز اهمیت بوده و می‌تواند از بروز مشکلات جدی برای سلامتی کودک جلوگیری نماید. دکتر زمانی به عنوان یک متخصص اطفال مجرب می‌تواند با تشخیص به موقع علت بروز اسهال و استفاده از روش مناسب، نسبت به درمان این بیماری اقدام کند.
جهت درمان اسهال کودکان با ما در تماس باشید:
راه‌های ارتباطی با دکتر شبنم زمانی، بهترین متخصص کودکان در منطقه 2:
- شماره تماس:
- واتس‌اپ:
- آدرس مطب:
- تهران – پل مدیریت – خیابان علامه جنوبی – کوچه چهلم مرکزی – پلاک ۹ واحد ۱
- اینستاگرام:
